Với thời tiết khí hậu nóng bức vào mùa hè thì hầu như nhà nào cũng sắm sửa cho gia đình mình quạt hoặc máy lạnh mới có thể chống chọi khỏi cái nắng nóng khắc nghiệt này. Chính vì thế các kiến trúc sư đã bắt tay với gia chủ xây dựng một ngôi nhà với ống thông gió dài 3 mét giúp tạo không gian mở. Với sự bố trí như vậy thì gia chủ sẽ không cần phải lắp ráp máy lạnh mà vẫn có thể thưởng thức được sự mát mẻ khi đặt chân vào ngôi nhà.
Table of Contents
Được xây dựng phù hợp với khí hậu vùng
Căn nhà xây 80 m2 được xây dựng cho một đôi vợ chồng hai con nhỏ người dân tộc Thái, vốn chỉ quen ở nhà sàn truyền thống. Sau ba tháng nghiên cứu, các kiến trúc sư đưa ra thiết kế nhà một tầng với tiêu chí “truyền tải tinh thần của nhà sàn vào căn nhà mới”. Công trình tái hiện đặc điểm nổi bật của nhà sàn là một mái lớn phủ lên không gian rộng rãi. Không chia phòng, không vách ngăn để các thành viên của gia đình sinh hoạt cùng nhau. Nhờ đó, dù chuyển từ nhà sàn sang nhà xây. Gia chủ vẫn giữ được lối sống, tập quán sinh hoạt lâu đời.
Bên cạnh yếu tố văn hóa, công trình được xây dựng phù hợp với khí hậu của vùng. Nhà ở miền núi, khu vực chịu tác động mạnh của gió Lào và mùa hè khô nóng nên kiến trúc sư đưa mặt dài nhất của công trình quay về hướng Đông Nam để đón gió mát. Căn nhà cao dần về phía Tây. Tạo ra bóng đổ trên phần sân, hiên ở phía Đông, từ đó góp phần làm dịu cho vùng ở của con người.
Bên cạnh đó, dù diện tích xây dựng chỉ 80 m2, kiến trúc sư cùng gia chủ vẫn giữ lại những cây xanh có sẵn, nhờ đó góp phần tăng lượng bóng đổ lên mái công trình và lên sân trước. Các kiến trúc sư cũng nhận ra, ngoài bóng mát, nhà ở khí hậu nhiệt đới cần thông gió tốt, cả chiều đứng lẫn chiều ngang.
Điểm nổi bật của căn nhà
Đội ngũ thiết kế bao gồm kiến trúc sư Hà Đức Cương, Nguyễn Viết Lộc, Hà Văn Bằng đã để ý tới hai yếu tố, một là bối cảnh tự nhiên, hai là bối cảnh văn hóa. Khu đất xây dựng nằm trong một bản làng xa xôi của huyện Quan Hóa tỉnh Thanh Hóa nên các kiến trúc sư đánh giá cao yếu tố văn hóa và khí hậu nơi đây. Người dân địa phương thường sống trong những căn nhà sàn.
Đặc điểm nổi bật của loại hình nhà này chính là không gian rộng rãi. Không vách ngăn, các thành viên sinh hoạt cùng nhau. Không gian ấy cũng được bao bọc bởi mái che rất lớn khá đặc trưng của nhà sàn. Vì thế, khi người địa phương có xu hướng chuyển sang nhà xây. Chủ nhà cũng muốn tạo không gian mới mẻ cho gia đình. Nhưng vẫn đặt yêu cầu cần giữ lối sống, tập quán lâu đời của họ.
Về yếu tố khí hậu, khu vực này chịu tác động của gió Lào nên mùa hè vô cùng khắc nghiệt, khô nóng. Căn nhà vì thế được thiết kế mặt dài nhất là đường chéo quay về hướng Đông Nam để đón gió mát. Cao dần về hướng Tây để tạo điều kiện sinh ra bóng đổ mát mẻ hơn ở vùng phía Đông. Nơi có sân và hiên. Với kiến trúc nhiệt đới, việc tạo ra nhiều bóng đổ tại các vùng ở của con người là hết sức quan trọng. Vùng ở đây bao gồm trong nhà, vùng chuyển tiếp (mái hiên) và vùng ngoài trời.
Thiết kế mở với thông gió đứng
Thiết kế mở tạo điều kiện cho không gian sinh hoạt của căn nhà thông gió theo chiều ngang. Để thông gió xuyên phòng cho các phòng ngủ, kiến trúc sư còn sử dụng các “bay window”. Một không gian có hai cửa sổ, lồi ra hẳn so với nội thất. Cho phép ánh sáng và không khí lưu chuyển. Mọi phòng ngủ đều có hai cửa sổ như vậy, giúp đào thải nhanh lượng CO2 và bổ sung oxy. Đồng thời tăng vận tốc dòng không khí.
Đối với thông gió đứng, nhóm thiết kế bố trí một ống khói nhiệt (thermal chimney) cao gần ba mét trên mái nhà. Bề mặt ống khói được gắn vật liệu tôn và inox để hấp thụ nhiệt. Làm vùng khí ở nóng hơn so với mặt đất, từ đó tạo ra một vùng áp thấp. Vì không khí có xu hướng di chuyển từ vùng áp cao về vùng áp thấp. Nên không khí trong nhà sẽ được hút về hướng ống khói nhiệt. Còn khí nóng được đẩy ra ngoài.
Do được thông gió qua hiệu ứng chênh áp. Nên căn nhà vẫn trao đổi nhiệt vào những ngày lặng gió. Phần mái cũng hỗ trợ thông gió cho căn nhà. Mái làm bằng tôn xốp cách nhiệt, cấu trúc gồm hai tầng, ở giữa có khe hở (clerestory window). Khe hở này cho phép nhà đón gió và ánh sáng vào sâu bên trong. Nhờ đó, công trình luôn mát mẻ dù không lắp điều hòa. Tổng chi phí hoàn thiện công trình khoảng 400 triệu đồng.
